# ROI Hesaplama Aracı ve Rehberi
## Neo Medya | Dijital Pazarlama Yatırım Getirisi Hesaplama

---

## 📊 ROI HESAPLAMA NEDİR?

Return on Investment (ROI), dijital pazarlama yatırımlarınızın ne kadar kar getirdiğini ölçen temel performans göstergesidir. Bu araç ve rehber ile pazarlama kampanyalarınızın gerçek değerini ölçebilir, bütçe dağılımınızı optimize edebilirsiniz.

### ROI'nin Önemi:
- **Budget Optimization:** Bütçe verimli kullanımı
- **Campaign Comparison:** Kampanya karşılaştırması
- **Strategic Decisions:** Stratejik karar verme
- **Stakeholder Reporting:** Yönetim raporlaması
- **Growth Planning:** Büyüme planlaması

---

## 🧮 1. TEMEL ROI HESAPLAMA FORMÜLLERİ

### A) Basit ROI Formülü

```
ROI = (Gelir - Maliyet) / Maliyet × 100

Örnek:
Kampanya Geliri: 50,000₺
Kampanya Maliyeti: 10,000₺
ROI = (50,000₺ - 10,000₺) / 10,000₺ × 100 = 400%
```

### B) ROAS (Return on Ad Spend) Formülü

```
ROAS = Reklam Geliri / Reklam Harcaması

Örnek:
Reklam Geliri: 25,000₺
Reklam Harcaması: 5,000₺  
ROAS = 25,000₺ / 5,000₺ = 5:1 (Her 1₺ için 5₺ gelir)
```

### C) Net ROI Formülü

```
Net ROI = (Gelir - Toplam Maliyet) / Toplam Maliyet × 100

Toplam Maliyet = Reklam + İnsan Kaynağı + Araçlar + Diğer

Örnek:
Gelir: 100,000₺
Reklam Maliyeti: 15,000₺
İnsan Kaynağı: 8,000₺
Araçlar: 2,000₺
Net ROI = (100,000₺ - 25,000₺) / 25,000₺ × 100 = 300%
```

---

## 📈 2. KANAL BAZLI ROI HESAPLAMALARI

### A) Google Ads ROI Hesaplama

**Google Ads Metrik Tablosu:**
| Metrik | Değer | Açıklama |
|--------|-------|----------|
| **Spend** | 10,000₺ | Toplam reklam harcaması |
| **Clicks** | 2,500 | Toplam tıklama |
| **CPC** | 4₺ | Tıklama başına maliyet |
| **Conversions** | 125 | Dönüşüm sayısı |
| **Conversion Rate** | 5% | Dönüşüm oranı |
| **Revenue** | 62,500₺ | Toplam gelir |
| **AOV** | 500₺ | Ortalama sipariş değeri |

**ROI Hesaplama:**
```
Google Ads ROI = (62,500₺ - 10,000₺) / 10,000₺ × 100 = 525%
ROAS = 62,500₺ / 10,000₺ = 6.25:1
CPA = 10,000₺ / 125 = 80₺
```

### B) Facebook Ads ROI Hesaplama

**Facebook Ads Metrik Tablosu:**
| Metrik | Değer | Açıklama |
|--------|-------|----------|
| **Spend** | 8,000₺ | Toplam reklam harcaması |
| **Reach** | 150,000 | Kişi erişimi |
| **CPM** | 15₺ | 1000 gösterim maliyeti |
| **CTR** | 2.1% | Tıklama oranı |
| **Conversions** | 96 | Dönüşüm sayısı |
| **Revenue** | 38,400₺ | Toplam gelir |
| **AOV** | 400₺ | Ortalama sipariş değeri |

**ROI Hesaplama:**
```
Facebook ROI = (38,400₺ - 8,000₺) / 8,000₺ × 100 = 380%
ROAS = 38,400₺ / 8,000₺ = 4.8:1
CPA = 8,000₺ / 96 = 83.33₺
```

### C) Email Marketing ROI

**Email Campaign Metrikleri:**
| Metrik | Değer | Açıklama |
|--------|-------|----------|
| **Campaign Cost** | 1,200₺ | Platform + tasarım + zaman |
| **Emails Sent** | 50,000 | Gönderilen email |
| **Open Rate** | 24% | Açılma oranı |
| **CTR** | 3.2% | Tıklama oranı |
| **Conversions** | 160 | Dönüşüm sayısı |
| **Revenue** | 32,000₺ | Email'den gelen gelir |

**ROI Hesaplama:**
```
Email ROI = (32,000₺ - 1,200₺) / 1,200₺ × 100 = 2,567%
ROAS = 32,000₺ / 1,200₺ = 26.67:1
Revenue per Email = 32,000₺ / 50,000 = 0.64₺
```

### D) SEO ROI Hesaplama

**SEO Yatırım Tablosu (6 Aylık):**
| Maliyet Kalemi | Aylık | 6 Aylık Toplam |
|----------------|-------|----------------|
| **SEO Ajansı** | 3,500₺ | 21,000₺ |
| **İçerik Üretimi** | 2,000₺ | 12,000₺ |
| **Teknik Geliştirme** | 1,500₺ | 9,000₺ |
| **Araçlar** | 800₺ | 4,800₺ |
| **Toplam** | 7,800₺ | 46,800₺ |

**SEO Sonuçları:**
- Organik trafik artışı: %180
- Organik gelir artışı: 75,000₺
- Organik dönüşüm: 250 adet

**ROI Hesaplama:**
```
SEO ROI = (75,000₺ - 46,800₺) / 46,800₺ × 100 = 60.26%

Not: SEO uzun vadeli yatırım olduğundan, 
12-24 aylık dönemde ROI çok daha yüksek olur.
```

---

## 🎯 3. E-TİCARET ROI HESAPLAMALARI

### A) E-ticaret Kampanya ROI

**Kampanya Verileri:**
```
Kampanya Süresi: 30 gün
Toplam Pazarlama Harcaması: 15,000₺
    • Google Ads: 8,000₺
    • Facebook Ads: 4,000₺
    • İnfluencer: 2,000₺
    • Email Marketing: 500₺
    • Diğer: 500₺

Kampanya Sonuçları:
    • Toplam Sipariş: 180 adet
    • Toplam Gelir: 72,000₺
    • Ortalama Sipariş Değeri: 400₺
    • Brüt Kar Marjı: 45%
```

**Detaylı ROI Analizi:**
```
Brüt Kar = 72,000₺ × 45% = 32,400₺
Net Kar = 32,400₺ - 15,000₺ = 17,400₺
ROI = 17,400₺ / 15,000₺ × 100 = 116%
ROAS = 72,000₺ / 15,000₺ = 4.8:1
CPA = 15,000₺ / 180 = 83.33₺
```

### B) Ürün Kategorisi Bazlı ROI

**Kategori Performans Tablosu:**

| Kategori | Harcama | Gelir | ROI | ROAS | Conversion Rate |
|----------|---------|-------|-----|------|------------------|
| **Elektronik** | 5,000₺ | 28,000₺ | 460% | 5.6:1 | 3.2% |
| **Giyim** | 4,000₺ | 16,000₺ | 300% | 4:1 | 2.8% |
| **Ev Dekorasyonu** | 3,000₺ | 12,000₺ | 300% | 4:1 | 4.1% |
| **Spor** | 2,000₺ | 8,000₺ | 300% | 4:1 | 2.5% |
| **Kozmetik** | 1,000₺ | 8,000₺ | 700% | 8:1 | 6.2% |

**Analiz:**
- En yüksek ROI: Kozmetik kategorisi
- En yüksek gelir: Elektronik kategorisi
- En yüksek dönüşüm: Kozmetik kategorisi

### C) Customer Lifetime Value (CLV) Dahil ROI

**CLV Hesaplama:**
```
Ortalama Sipariş Değeri (AOV): 400₺
Yıllık Satın Alma Sıklığı: 4 kez
Müşteri Ömrü: 2.5 yıl
Brüt Kar Marjı: 45%

CLV = 400₺ × 4 × 2.5 × 45% = 1,800₺
```

**CLV Bazlı ROI:**
```
Müşteri Kazanma Maliyeti (CAC): 83₺
CLV:CAC Ratio = 1,800₺ / 83₺ = 21.7:1

Bu oran müşteri kazanımında 
yatırımın son derece karlı olduğunu gösterir.
```

---

## 📊 4. B2B ROI HESAPLAMALARI

### A) B2B Lead Generation ROI

**B2B Kampanya Metrikleri:**
```
Kampanya Bütçesi: 25,000₺
    • Content Creation: 8,000₺
    • LinkedIn Ads: 10,000₺
    • Email Marketing: 2,000₺
    • Webinar: 3,000₺
    • Tools & Software: 2,000₺

Lead Generation Sonuçları:
    • Total Leads: 500 adet
    • Marketing Qualified Leads (MQL): 125 adet
    • Sales Qualified Leads (SQL): 50 adet
    • Closed-Won Deals: 8 adet
    • Average Deal Size: 15,000₺
    • Total Revenue: 120,000₺
```

**B2B ROI Hesaplama:**
```
Cost per Lead (CPL) = 25,000₺ / 500 = 50₺
Cost per MQL = 25,000₺ / 125 = 200₺
Cost per SQL = 25,000₺ / 50 = 500₺
Customer Acquisition Cost (CAC) = 25,000₺ / 8 = 3,125₺

ROI = (120,000₺ - 25,000₺) / 25,000₺ × 100 = 380%
```

### B) SaaS ROI Hesaplama

**SaaS Metrik Tablosu:**
```
Aylık Pazarlama Harcaması: 12,000₺
Yeni Müşteri Kazanımı: 24 adet
Ortalama MRR (Monthly Recurring Revenue): 750₺
Customer Churn Rate: 5% (aylık)
Ortalama Müşteri Ömrü: 20 ay

Müşteri Yaşam Boyu Değeri (LTV):
LTV = 750₺ × 20 ay = 15,000₺

CAC = 12,000₺ / 24 = 500₺
LTV:CAC Ratio = 15,000₺ / 500₺ = 30:1
```

**SaaS ROI Dönemsel Analiz:**
```
1. Ay: -500₺ (CAC maliyeti)
3. Ay: +1,750₺ (3×750₺ - 500₺)
6. Ay: +4,000₺ (6×750₺ - 500₺)
12. Ay: +8,500₺ (12×750₺ - 500₺)
20. Ay: +14,500₺ (20×750₺ - 500₺)

Payback Period: 0.67 ay (CAC geri kazanma süresi)
```

---

## 🛠️ 5. ROI HESAPLAMA ARAÇLARI

### A) Excel ROI Hesaplama Şablonu

**Temel ROI Hesaplama Tablosu:**
```
| Metrik | Formül | Örnek Değer |
|--------|--------|-------------|
| Gelir | Σ(Satışlar) | 100,000₺ |
| Maliyet | Σ(Pazarlama Harcamaları) | 20,000₺ |
| Net Kar | Gelir - Maliyet | 80,000₺ |
| ROI | (Net Kar / Maliyet) × 100 | 400% |
| ROAS | Gelir / Maliyet | 5:1 |
```

**Excel Formülleri:**
```
ROI = (B2-C2)/C2*100
ROAS = B2/C2
Kar Marjı = (B2-C2)/B2*100
```

### B) Google Analytics ROI Tracking

**E-ticaret Tracking Setup:**
```
1. E-ticaret Takibi Aktifleştir
2. Enhanced E-ticaret Setup
3. Goal ve Event Tracking
4. Attribution Model Seçimi
5. Custom Dimensions (UTM parametreleri)
```

**GA4 ROI Metrikleri:**
- Purchase Revenue
- E-commerce Conversion Rate  
- Revenue per User
- Average Purchase Revenue
- ROAS by Channel

### C) Marketing Attribution Tools

**Multi-Touch Attribution:**
- [ ] **First Click Attribution:** İlk temas noktası
- [ ] **Last Click Attribution:** Son temas noktası
- [ ] **Linear Attribution:** Eşit dağılım
- [ ] **Time-Decay Attribution:** Zamana dayalı
- [ ] **Position-Based Attribution:** Pozisyon bazlı

**Attribution Araçları:**
- Google Analytics 4
- Adobe Analytics
- HubSpot Attribution
- Salesforce Pardot
- Ruler Analytics

---

## 📋 6. ROI OPTİMİZASYONU STRATEJİLERİ

### A) Düşük ROI'li Kampanyaların İyileştirilmesi

**Analiz Adımları:**
1. [ ] **Performans Segmentasyonu:** Kanal, kampanya, demografik
2. [ ] **Conversion Funnel:** Hangi aşamada kayıp var
3. [ ] **Audience Analysis:** Hedef kitle uyumu
4. [ ] **Creative Performance:** Görsel/metin performansı
5. [ ] **Landing Page:** Sayfa dönüşüm oranı

**İyileştirme Taktikleri:**
- [ ] **Audience Refinement:** Hedef kitle rafine etme
- [ ] **Bid Optimization:** Teklif stratejisi değişimi
- [ ] **Creative Refresh:** Yeni reklam kreatifleri
- [ ] **Landing Page CRO:** Sayfa optimizasyonu
- [ ] **Budget Reallocation:** Bütçe yeniden dağılımı

### B) Yüksek ROI'li Kampanyaların Scale Edilmesi

**Scaling Stratejileri:**
- [ ] **Budget Increase:** Bütçe artırımı (%20-50 haftalık)
- [ ] **Audience Expansion:** Lookalike ve similar audiences
- [ ] **Geographic Expansion:** Yeni lokasyonlar
- [ ] **Platform Expansion:** Başarılı kampanyayı farklı platformlarda
- [ ] **Creative Variations:** Benzer konseptlerde varyasyonlar

**Scaling Dikkat Edilecekler:**
- Ad fatigue'dan kaçının
- Audience overlap kontrol edin
- Competition artışına hazırlanın
- Quality score'u koruyun
- Attribution window'ları izleyin

### C) ROI Maksimizasyon Teknikleri

**Conversion Rate Optimization (CRO):**
- [ ] **A/B Test Landing Pages:** Sayfa elementleri test etme
- [ ] **Form Optimization:** Form alanlarını azaltma
- [ ] **Trust Signals:** Güven artırıcı elementler
- [ ] **Mobile Optimization:** Mobil deneyim iyileştirme
- [ ] **Page Speed:** Sayfa hızını artırma

**Customer Lifetime Value Artırma:**
- [ ] **Retention Campaigns:** Müşteriyi elde tutma
- [ ] **Upsell/Cross-sell:** Ek satış kampanyaları
- [ ] **Loyalty Programs:** Sadakat programları
- [ ] **Email Nurturing:** E-posta beslenme
- [ ] **Customer Success:** Müşteri başarı programları

---

## 🎯 7. SEKTÖREL ROI BENCHMARKLARı

### A) E-ticaret ROI Benchmarkları

| Kategori | Google Ads ROI | Facebook ROI | Email ROI |
|----------|----------------|--------------|-----------|
| **Moda & Giyim** | 300-500% | 250-400% | 2000%+ |
| **Elektronik** | 400-600% | 300-450% | 1800%+ |
| **Ev Dekorasyonu** | 350-550% | 280-420% | 2200%+ |
| **Sağlık & Güzellik** | 450-650% | 350-500% | 2500%+ |
| **Spor & Outdoor** | 300-500% | 250-400% | 1900%+ |

### B) B2B ROI Benchmarkları

| Sektör | Content Marketing | LinkedIn Ads | Email Marketing |
|--------|-------------------|--------------|-----------------|
| **Technology** | 200-400% | 150-300% | 1500%+ |
| **Financial Services** | 300-500% | 200-350% | 1800%+ |
| **Healthcare** | 250-450% | 180-320% | 1600%+ |
| **Manufacturing** | 200-350% | 150-280% | 1400%+ |
| **Professional Services** | 350-550% | 250-400% | 2000%+ |

### C) Local Business ROI Benchmarkları

| İş Türü | Google Ads | Facebook | Google My Business |
|---------|------------|----------|--------------------|
| **Restaurant** | 250-400% | 200-350% | 500-800% |
| **Retail Store** | 300-500% | 250-400% | 400-700% |
| **Professional Services** | 400-600% | 300-450% | 600-900% |
| **Healthcare** | 350-550% | 280-420% | 500-800% |
| **Home Services** | 400-700% | 300-500% | 600-1000% |

---

## 📊 8. ROI RAPORLAMA VE SUNUMı

### A) Executive ROI Dashboard

**Üst Yönetim İçin Özet:**
```
📈 GENEL PERFORMANS (Son 30 Gün)
• Toplam Pazarlama Harcaması: 50,000₺
• Toplam Gelir: 275,000₺
• Net ROI: 450%
• ROAS: 5.5:1

🎯 KANAL PERFORMANSI
• Google Ads: ROI 520% (25,000₺ harcama)
• Facebook Ads: ROI 380% (15,000₺ harcama)  
• Email Marketing: ROI 2,100% (2,000₺ harcama)
• SEO: ROI 300% (8,000₺ harcama)

💡 ANA İNSİGHT'LAR
• Email Marketing en yüksek ROI
• Google Ads en büyük gelir katkısı
• Mobil trafikten dönüşüm %35 arttı
```

### B) Detaylı ROI Analiz Raporu

**Monthly Marketing ROI Report:**

**1. Executive Summary**
- Total marketing investment vs. revenue
- Overall ROI compared to previous period
- Key achievements and challenges

**2. Channel Performance**
- Individual channel ROI breakdown
- Channel-specific insights
- Optimization recommendations

**3. Campaign Analysis**
- Top performing campaigns
- Underperforming campaigns
- Creative performance insights

**4. Customer Analysis**
- Customer acquisition cost trends
- Customer lifetime value analysis
- Retention rates and repeat purchase behavior

**5. Recommendations**
- Budget reallocation suggestions
- New opportunity identification
- Strategy adjustments for next period

### C) Stakeholder ROI Communications

**CEO/CFO Prezentasyonu:**
```
🎯 ROI Highlights
• Total Marketing ROI: 420%
• Customer Acquisition Cost: 15% ↓
• Customer Lifetime Value: 25% ↑
• Payback Period: 2.8 months

📊 Financial Impact
• Revenue Attribution: 2.8M₺
• Marketing Efficiency: 35% ↑
• Profit Contribution: 1.2M₺
• Budget Optimization: 150K₺ savings
```

**Marketing Team Prezentasyonu:**
```
📈 Performance Deep Dive
• Channel ROI comparison
• Campaign optimization wins
• A/B test results
• Attribution model insights

🔧 Optimization Actions
• Budget reallocation plan
• Underperforming campaign fixes
• Scaling opportunities
• Testing roadmap
```

---

## ✅ ROI HESAPLAMA ACTİON PLANı

### Hafta 1: Temel Setup
- [ ] ROI hesaplama sistemini kur
- [ ] Tracking kodlarını yerleştir
- [ ] Conversion goals tanımla
- [ ] Baseline metrics ölçümü

### Hafta 2: Data Collection
- [ ] Tüm kanallardan veri toplama
- [ ] Attribution model seçimi
- [ ] Maliyet verilerini merkezi toplama
- [ ] Gelir verilerini bağla

### Hafta 3: Analysis & Insights
- [ ] İlk ROI hesaplamalarını yap
- [ ] Kanal bazlı performans analizi
- [ ] Düşük performanslı alanları belirle
- [ ] Optimization fırsatlarını tanımla

### Hafta 4: Optimization & Scaling
- [ ] Düşük ROI kampanyaları duraklat/optimize et
- [ ] Yüksek ROI kampanyaları scale et
- [ ] Budget reallocation yap
- [ ] Sonraki ay planning

### Monthly Review Process:
1. **Data Validation** (Hafta 1)
2. **Performance Analysis** (Hafta 2)
3. **Strategy Adjustment** (Hafta 3)
4. **Implementation & Testing** (Hafta 4)

---

## 🎯 SONUÇ VE ÖNERİLER

### ROI Maksimizasyonu İçin Altın Kurallar:

1. **Accurate Tracking:** Doğru veri toplama
2. **Attribution Clarity:** Net atfetme modelleri
3. **Holistic View:** Bütüncül bakış açısı
4. **Continuous Optimization:** Sürekli iyileştirme
5. **Long-term Perspective:** Uzun vadeli görüş

### Sık Yapılan ROI Hesaplama Hataları:

❌ **İncomplete Cost Tracking:** Eksik maliyet takibi
❌ **Attribution Confusion:** Karışık atfetme
❌ **Short-term Focus:** Kısa vadeli odak
❌ **Single-Touch Attribution:** Tek dokunuş atfetme
❌ **Ignoring LTV:** Müşteri yaşam değerini görmezden gelme

### ROI İyileştirme Stratejileri:

✅ **Customer Segmentation:** Müşteri segmentasyonu
✅ **Value-Based Bidding:** Değer bazlı teklif
✅ **Creative Optimization:** Kreatif optimizasyon
✅ **Landing Page CRO:** Sayfa dönüşüm optimizasyonu
✅ **Retention Focus:** Müşteriyi elde tutma odağı

---

**© 2024 Neo Medya | ROI Hesaplama Aracı**

*Bu araç ve rehber Neo Medya analytics uzmanları tarafından hazırlanmış olup, pazarlama yatırımlarınızın gerçek değerini ölçmenize yardımcı olmak için tasarlanmıştır.*

**ROI Analizi Danışmanlığı İçin:**
- 📧 info@neomedya.com
- 📞 +90 531 705 32 37
- 🌐 neomedya.com/roi-analizi

---

**Son Güncelleme:** Eylül 2024

> **Not:** ROI hesaplamaları sektör, iş modeli ve pazarlama stratejisine göre değişiklik gösterebilir. Bu rehber genel bir framework sağlar ve kendi işinizin özelliklerine göre adapt edilmelidir.